DOĞRU İŞ AYAKKABISI TERCİH ETMENİN ÖNEMİ

İş ayakkabısının önemini anlamak için öncelikle günlük ve iş ayakkabısı arasındaki farklılıkları belirtmekte fayda vardır. Bu farklılıklar genel tasarım, kullanılan malzemeler ve işlevsellik üzerinden üç gruba ayrılırlar. Bu kriterlere göre inceleyecek olursak;

Genel tasarım: En önemli fark iş ayakkabısının temel tasarımındadır. Bu ayakkabıların amacı kullanıcının ayaklarını her türlü yaralanmadan, ısıdan veya kimyasal maddelerden korumaktır yani tasarım, kullanıcının güvenliğini ön planda tutacak şekilde yapılmaktadır. İş ayakkabısı üreticileri, endüstrilerin karmaşık dünyasını anlayan ve korumaya yönelik uygun ayakkabı tasarımları sunabilen uzman ekip üyelerine sahiptir. Günlük ayakkabılar ise kullanıcının rahatlığı, pazar trendleri ve stil faktörü göz önünde bulundurularak tasarlanmaktadır.

Kullanılan malzemeler: Ekstra koruma sağlamak amacıyla; işçi ayakkabıları birinci sınıf kalitede anti-statik malzemeler, yalıtım malzemeleri, suya, ısıya ve kimyasallara dayanıklı malzemeler vb. kullanılarak yapılmaktadır. İş ayakkabıların tabanının hazırlanmasında birinci sınıf malzemeler kullanılır. Sıradan ayakkabılarda ise suni deri, tekstil kumaşı vb. yaygın malzemeler kullanmaktadır.

İşlevsellik: Şantiye, atölye, laboratuvar, kömür madeni, üretim tesisi, sanayi vb. yerlerde ayaklarını her türlü tehlikeden korumak için kullanıcılar güvenilir iş ayakkabılarını tercih etmektedir. Koruyucu ayakkabı satın alırken, tasarımının modaya uygun olması asla öncelik olmamalıdır. Bu ayakkabı çiftleri kullanıcıya en üst düzeyde koruma sağlar ve bu nedenle çalışırken her türlü tehlikeyi önlemek için kullanılır.

İş ayakkabıları iş yerlerinde kullanıcıya birçok fayda sağlar. İş ayakkabıları giymek; kayma, takılma ve düşmelere karşı ek koruma sağlayarak kaza ve yaralanma riskini azaltmaya yardımcı olur.

İş ayakkabılarının kullanımı, tehlikeli durumlara ve ortamlara maruz kalabilen çalışanlar için gerekli olan bir güvenlik ekipmanı KKD'si olarak oldukça önemlidir. Kişiyi ayaklara düşebilecek olan çeşitli keskin / zararlı nesnelerden, elektrik tehlikelerinden, kayma ve daha fazlası potansiyel mesleki tehlikelerden korumaya yardımcı olurlar. En yaygın kullanılan iş ayakkabısı türleri arasında burun koruyucusuna sahip ayakkabılar, tabanı delinme risklerine karşı koruyucuya sahip olan ayakkabılar, kullanıcıyı su ve kayma gibi risklere karşı koruyan ayakkabı ve botlar bulunmaktadır.

Burun korumasına sahip ayakkabı veya iş botları, düşen nesnelerden, ağır nesnelerden ve diğer darbe türlerinden koruyan güçlendirilmiş çelik veya kompozit buruna sahip olduklarından potansiyel tehlikelere karşı maksimum korumayı sağlar. EN ISO 20345 sertifikalı SRC onaylı tabana sahip güvenlik ayakkabıları aynı zamanda ıslak veya düz olmayan yüzeylerde kayma ve düşmeleri azaltmaya yardımcı oldukları için yine etkili güvenlik ayakkabısı seçeneklerindendir.

İş ayakkabısı kullanımı gerektiren bir ortamda çalışan herkesin ayaklarını olası tehlikelerden korumak için bunları giymesi gerekir. Fabrikada, şantiyede, depoda veya ağır nesnelere / malzemelere maruz kalınan veya ayakların yaralanmasına neden olabilecek kayma riskinin bulunduğu alanlarda çalışan herkesi bu gruba dahildir.

İş ayakkabısının önemi tüm bu tehlikelere karşı gerekli korumayı sağlayacak şekilde tasarlanmış olmasıdır. Ayrıca tüm gün ayakta olanlar çalışanlar için de önemli olan ek destek, konfor ve kayma direnci de sunar.

EN ISO 20345 standardı, emniyet ayak giyecekleri için temel ve ilave (isteğe bağlı) özellikleri kapsar. Ayakkabının koruyucu buruna sahip ve koruyucu ayakkabı kategorisinde olduğunu ve gerekliliklerini karşıladığını gösterir. Koruyucu buruna sahip iş ayakkabıları, 200 J’ e eş darbeye karşı maksimum 15kN (1.5 ton) sıkıştırılmış güce karşı koruma sağlamalıdır.  Ek özellikler ise aşağıda daha detaylı açıklanan S1, S1P, S2, S3 standartlarına sahip güvenlik ayakkabılarıdır.

S1 iş ayakkabısı belirli standartlara sahip olacak şekilde üretilmektedir. Genel olarak tüm iş sağlığı ve güvenliği ayakkabıları ulusal ve uluslararası standartlara sahiptir. S1 ayakkabının özelliği, kuru ortamlarda kullanıma uygunluk gösteren iş sağlığı ve güvenliği ayakkabısı olmasıdır. 200 joule seviyesinde burun darbesine dayanıklı olan ayakkabıların burun koruması çelik, kompozit veya alüminyum malzemeden üretilebilir. Tabanı kaymaz ve asit gibi eritici maddelere karşı dayanıklıdır. 

S1P standardına sahip ayakkabılar, S1 standardına ek olarak taban tarafından gelinebilecek herhangi kesici ve delici objelerin batmasına karşın, ayakkabı tabanı ile ayakkabı arasına yerleştirilen ekstra koruyucu katmana sahiptir. S1P standardına sahip ayakkabılar özellikle inşaat sektöründe hayat kurtarıcı olmaktadır. 

S2 standarda sahip ayakkabılar ise S1 standardına ek olarak kullanıcısını suya karşı da kısmen koruyan ayakkabılardır. Su itici özelliğe sahip olan bu ayakkabılar Avrupa’da çok talep görmüyor olsa da ülkemizde yerli üreticiler tarafından üretilmekte ve kullanılmaktadır.

S3 standardına sahip ayakkabılar hem tüm bu risklere karşı koruma sağlayan, hem de burun ve taban korumasına ek olarak su itici özelliğe de sahip ürün standardıdır.

Standartları anlatırken özellikle “su geçirmez” ibaresi yerine “su itici” ibaresini kullanmaya dikkat etmek gerekir zira kullanıcılar S2 ve S3 seviyesindeki iş ayakkabıları ile bir su birikintisinin içerisinden ayakları ıslanmadan geçebileceklerini düşünebilirler. Maalesef bu doğru bir yaklaşım değildir, bu ayakkabılar “su itici” özelliğe sahiptir yani sadece ayakkabıya temas eden suyu belli bir miktara kadar ayakkabı dışında tutabilirler, hiçbir zaman su geçirmez değildirler.

Su geçirmez özelliğe sahip olmaları için bu standartlara ek olarak açılımı “water repellent /su geçirmez” olan WR işaretine de sahip olmalıdırlar. Bu işaret üreticinin kendi kararı ile etiket üzerine yazabileceği bir işaret olmamakla beraber ürünün ilgili standardın testlerinden geçmesi ve ürüne ait tip inceleme belgesinde bu ibare eklenmiş olmalıdır. Bunun gibi aşağıdaki işaretler de eğer tip inceleme belgesinde ve ayakkabı etiketinde mevcut ise, sizi koruyacaktır:

Özetlemek gerekirse; çalışma alanınıza uygun, doğru ve güvenilir bir iş ayakkabısı kullanmak, kayma, düşme, delinme ve ezilme gibi ayak yaralanma risklerini önemli ölçüde azaltacaktır. Satın aldığınız ayakkabıların size gerekli olan standardı karşılayıp karşılamadığını kontrol etmek için maalesef satıcıya körü körüne inanmamalısınız. Ayakkabının etiketini ve mutlaka tip inceleme belgesini isteyerek, belge üzerinde yazılı standart ve ürün kodunun size verilen ayakkabı ile uyumlu olduğuna emin olmalısınız. Tip inceleme belgesinin geçerlilik tarihi ve belge üzerinde oynama yapılıp yapılmadığını kontrol etmek de yine sizin sorumluluğunuzda olacaktır.